45 jaar REM-eiland
1964-2009

Inleiding

Het REM-eiland was een platform op 9 kilometer buiten de kust van Noordwijk. In 1964 werden vanaf dit eiland vanaf 12 augustus tot 14 december commerciële televisie-uitzendingen onder de naam TV Noordzee verzorgd.

In 1963 werd de Reclame Exploitatie Maatschappij (REM) gesticht. De REM wilde commerciële radio- en televisie uitzendingen verzorgen. Omdat de Nederlandse wetgeving dit niet toestond zouden de uitzendingen geschieden vanaf een locatie juist buiten de territoriale wateren (6 mijl uit de kust van Noordwijk).

Na het testen van verschillende frequenties is Radio Noordzee vanaf 29 juli 1964 dagelijks te beluis- teren via 214 meter middengolf. De ontvangst is goed in heel Nederland en België en vanaf 15 augustus 1964 worden er ook TV programma’s uitgezonden. Alles loopt zeer goed en op enkele dagen worden er duizenden “REM” ontvangstantennes verkocht. TV Noordzee zendt immers uit via kanaal 11 in band III, wat in Nederland niet gebruikelijk is daar de officiële Hilversumse televisiezenders via VHF band-I uitzenden. Vandaar de bijnaam “REM” antenne.

De eerste avond werd ondermeer gevuld met een film over de bouw van het eiland en een documentaire over de kunstschilder van Draanen, terwijl ook de eerste reclame uit de Nederlandse televisiehistorie de ether in werd geslingerd. Daarnaast kon het Nederlandse publiek kennis maken met Amerikaanse series als Rin Tin Tin, de Onzichtbare Man en Ed het Sprekende Paard.

Grote adverteerders zo- als Coca Cola, Brylcreem, huren reclametijd op TV Noordzee. Nederland en het noordwesten van België maken kennis met een puur commerciële TV zender.

Op 12 augustus vond een proefuitzending plaats en op 15 augustus 1964 begonnen de reguliere uitzendingen. Op 17 december van datzelfde jaar werd de apparatuur van het REM-eiland echter door de Nederlandse Koninklijke Marine geconfisqueerd. Deze actie kon worden ondernomen omdat per 1 december 1964 een noodwet was aangenomen die uitzendingen verbood vanaf constructies gebouwd op de zeebodem. De wet trad op 12 december in werking. Zeezenders die vanaf een schip uitzonden konden hiermee nog niet worden aangepakt. Uit de REM kwam later de legale Nederlandse zendgemachtigde TROS voort. De naam TROS werd overigens ook reeds gebruikt toen er vanaf het REM-eiland werd uitgezonden.

Het eiland werd overgenomen door de Nederlandse Staat en was vanaf 1974 geruime tijd in gebruik bij Rijkswaterstaat als “Meetpost Noordwijk”, waar bijvoorbeeld golfhoogte, watertemperatuur en zoutgehalte worden gemeten. In de zomer van 2004 werd de meetpost ontmanteld en enkele maanden later werd het REM-eiland te koop aangeboden.

Op 8 juni 2006 werd door personeel van Rijkswaterstaat en pers afscheid genomen van het platform. Tijdens dit afscheidsbezoek waren drie radioamateurs aanwezig, die actief waren met de roepletters PB6REM. Verbindingen werden met zendamateurs wereldwijd gemaakt.

Omdat het eiland in slechte staat verkeerde en wetgeving ter plaatse geen ongebruikte bouwwerken toestaat, is het eiland in september 2006 gesloopt.

Bij de sloop is het gebouw van het onderstel losgebrand en op een ponton geplaatst, dat op 24 september door een sleepboot naar de haven Vlissingen-Oost werd versleept.

Vanaf zaterdag 15 augustus 2009, precies 45 jaar na de eerste commerciële tv uitzending, is het REM-eiland een nieuwe toekomst tegemoet gegaan. Een woningcooperatie die dit mediamonument vorig jaar van de sloop redde, brengt het van Vlissingen naar Delfzijl. Daar zal het de komende maanden worden verbouwd om in het voorjaar van 2010 opnieuw een pioniersfunctie te gaan vervullen. Het REMeiland krijgt een plek in het Amsterdamse IJ, aan de Haparandadam. Het platform zal een opvallende verschijning zijn in de Houthaven. Dit gebied zal de komende jaren ontwikkeld worden naar een woongebied vol leven en bedrijvigheid. Het REMeiland gaat dit gebied tijdens de herontwikkeling levendig houden. Het eiland krijgt een maatschappelijke functie en het REMeiland restaurant met op het dakterras een geweldig uitzicht, 22 meter boven het water.

Geschiedenis

In de tweede helft van 1964 werd er in veel Nederlandse huiskamers driftig geknutseld met klerenhangers, punaises en antennedraad. Mits op de juiste manier in elkaar gezet en opgehangen kon zo een antenne worden gemaakt, waarmee de eerste uitzendingen van de REM konden worden ontvangen. Er was ook een echte antenne te koop. Achteraf bleek dat echter geen duurzame investering. Het eerste ogenblik van de commerciële televisie duurde namelijk slechts vier maanden. Op 15 augustus startte de REM haar uitzendingen van een platform in zee. Op 17 december, nog voor de kerstdagen werd aan dit experiment van een aantal grote ondernemers door de overheid een eind gemaakt. Dat resulteerde evenwel uiteindelijk in de erkenning van de commerciële omroep in Nederland.

Tijdlijn

1964
Het REMeiland Een 100% stalen platform en het eerste prototype van een booreiland. Gebouwd als media-eiland voor commerciële radio en TV uitzendingen. Net buiten de territoriale wateren, omdat de Nederlandse wet geen commerciële uitzendingen toestond. Op 29 juli starten de officieele uitzendingen van Radio Noordzee, vanaf het REM eiland, op 214 meter middengolf.

15 augustus 1964
De eerste commerciële TV uitzending vanaf het REMeiland. 9 kilometer uit de kust van Noordwijk.
“TV Noordzee is heel wat van plan. Gezonde en verantwoordelijke ontspanning.”
Op 15 augustus 1964 starten om 18:30 uur de uitzendingen van TV Noordzee, ook vanaf het REM eiland, op kanaal 11 UHF. Op 17 december 1964 wordt er door de Nederlandse Marine een einde gemaakt aan de aktiviteiten op het REM eiland. TV Noordzee is dan al uit de lucht en Radio Noordzee stopt om 9:07.
De Nederlandse volksvertegenwoordiging besloot op 17 september 1964 dat er een einde moest komen aan de uitzendingen vanaf het REM eiland.

December 1964
De leden van de Tweede Kamer stemmen voor een anti-REM wet.
“Reclameboodschappen mogen niet ten koste gaan van de geestelijkheid.”
Op 17 december 1964 werd het REM eiland bezet en de apparatuur verzegeld.

1965
De overheid neemt het platform zelf in gebruik als meetpost van Rijkswaterstaat. De groep zendpioniers verenigen zich en richten de TROS op.

1972
Het eiland is een trekpleister voor toeristen en belangstellenden. Je kon in die tijd altijd wel een schipper bereid vinden een tochtje langs het eiland te maken.

2006
Het REM eiland wordt ontmanteld en aan wal gebracht.

Het REM-eiland op een ponton in de haven van Delfzijl.

2008
Een woningcoöperatie ontfermt zich over het lot van het REM eiland.

Het mediamonument krijgt een nieuwe plek in het water van het Amsterdamse IJ, aan de Haparandadam.

2010
Het REMeiland wordt het baken van de Houthaven. Dit gebied verandert de komende jaren in een woongebied vol leven en bedrijvigheid. De ambitie is om op het onderste dek de oorspronkelijke mediafunctie van het eiland terug te brengen en een plek te creëren voor exposities. Op dek 2 en 3 komt het REMeiland restaurant met op het dakterras een geweldig uitzicht, 22 meter boven het water.

Augustus 2010
Het “Onderstel” van ruim 10 meter hoog staat inmiddels op z’n plek in de Amsterdamse Houthaven.

20 september 2010
Onderstaand artikel vonden we op de website van AT5:

1 april 2011

Het REMeiland is over water getransporteerd naar Amsterdam. Onze reporters Willem, Gerard en Jos waren ter plaatse om een en ander op de gevoelige chip vast te leggen. Hieronder een impressie van de plaatsing van het eiland:

24 augustus 2011
Onze reporter Willem bracht op vrijdag 19 augustus j.l. een kort bezoek aan het REM-Eiland en maakte onderstaande foto-impressie:

27 oktober 2011
In de vorige reportage kwamen we een oud schakelpaneel tegen uit de tijd dat het REM-Eiland een meetstation van Rijkswaterstaat was. Het oude paneel is grotendeels gesloopt, en alle paneelmeters en heel veel lampen en schakelaars ontbreken. Om het geheel wat aantrekkelijker te maken voor het oog is een aantal gaten opgevuld met nieuwe paneelmeters en lamphouders. Een volgende stap is de lampen ook daadwerkelijk te laten branden en de meters uit te laten slaan. Een klein stukje nostalgie leeft op deze wijze weer een beetje op…. met dank aan Willem, PD0AQU voor zijn bijdrage aan dit oerhollandse radio-monument!

 

Technische gegevens REM Eiland
Ligplaats	Nederlandse kust voor Noordwijk JO22dg
Taal	Nederlands
Periode	29 Juli 1964 – 17 December 1964 (RADIO) 15 Augustus 1964 – 14 December 1964 (TV)
Frequentie/golflengte	MW 280 m – 1071 kHz (RADIO – TEST) MW 202 m – 1485 kHz (RADIO – TEST) MW 214 m – 1400 kHz (RADIO – TEST) MW 214 m – 1403 kHz (RADIO) VHF Kanaal 11 (TV) 217,25 MHz
Zendvermogen	MW 1 kW RADIO (maximum) – RCA 10 kW TV (maximum) – RCA
Eigenaars	Reklame Exploitatie Maatschappij
Opmerkingen	Nadat het eiland in beslag is genomen wordt het  door de Nederlandse Overheid gebruikt als meetstation. Vanuit het project is de Nederlandse omroepzuil TROS ontstaan.
Schepen	REM (kunstmatig eiland)

Herkenningsmelodie Radio-TV Noordzee

Het nummer ‘North sea melody’ (de b-kant van de single “Greensleeves”) van de groep ZZ & de Maskers is de herkenningsmelodie van het destijds roemruchte REM eiland.

Het is gebaseerd op het bekende Hollandse liedje “Ferme jongens, stoere knapen”…

Links

Een woningcooperatie, Amsterdam
http://www.dekey.nl

Afscheid van het REM eiland; PB6REM
http://pa7da.webklik.nl/page/pb6rem

Restaurant REM-eiland
http://www.remeiland.com